Διαταραχές Αναπνοής κατά τον Ύπνο

Ο όρος διαταραχή αναπνοής κατά τον ύπνο αναφέρεται σε ευρύ φάσμα ασθενειών που οδηγούν σε μη φυσιολογική αναπνοή κατά τον ύπνο. 

Η πιο συνηθισμένη είναι η υπνική άπνοια. Άπνοια σημαίνει προσωρινή παύση της αναπνοής. Αν και υπάρχουν και άλλοι τύποι άπνοιας, ο όρος υπνική άπνοια αναφέρεται συνήθως στο σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας στον ύπνο (ΣΑΑΥ), στο οποίο το άτομο είναι στιγμιαία ανίκανο να αναπνεύσει λόγω προσωρινής απόφραξης του αεραγωγού στο λαιμό, ο οποίος ονομάζεται φάρυγγας. Σε ασθενείς με ΣΑΑΥ αυτό μπορεί να συμβεί πολλές εκατοντάδες φορές κατά τη διάρκεια ενός νυκτερινού ύπνου. 

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Όταν κοιμόμαστε, οι μύες μας είναι χαλαροί. Σε κάποιους ανθρώπους, η γλώσσα και οι χαλαροί μύες στο λαιμό μπορούν να προκαλέσουν στένωση των αεραγωγών, η οποία περιορίζει την αναπνοή και μπορεί να τη σταματήσει προσωρινά. Σε περίπτωση που συμβεί αυτό, ο εγκέφαλος προκαλεί σύντομη μερική αφύπνιση, η οποία ανοίγει ξανά τον αεραγωγό και ξαναρχίζει την αναπνοή. Οι επαναλαμβανόμενες αφυπνίσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας μπορούν να επηρεάσουν σοβαρά την ποιότητα του ύπνου, οδηγώντας σε υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Επιπρόσθετα, κάθε μία άπνοια συνοδεύεται από απότομη αύξηση του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης. Τελικά, η αυξημένη αρτηριακή πίεση (υπέρταση) συνεχίζεται ακόμα και όταν είμαστε ξύπνιοι, αυξάνοντας τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου. 

Το ροχαλητό είναι καθολικό σε άτομα με ΣΑΑΥ. Ο θόρυβος του ροχαλητού προκύπτει από δόνηση των ιστών στο λαιμό, υποδηλώνοντας ότι ο αεραγωγός είναι πιθανών ασταθής και συνεπώς πιο ευάλωτος σε κατάρρευση κατά τη διάρκεια του ύπνου. Ωστόσο, μόνο μια μειονότητα όσων ροχαλίζουν έχουν ΣΑΑΥ.

Τα συμπτώματα του ΣΑΑΥ μπορούν να προκύψουν τόσο την ημέρα όσο και τη νύχτα: 

Ημέρα

Υπερβολική υπνηλία
Έλλειψη συγκέντρωσης
Πρωινός πονοκέφαλος
Αλλαγές στη διάθεση
Ξηροστομία
Ανικανότητα ή μειωμένη σεξουαλική ορμή

Νύχτα

Ανήσυχος ύπνος
Άπνοιες
Ξύπνημα με πνιγμό
Ζωντανά όνειρα
Νυκτουρία (νυκτερινή ούρηση)
Εφίδρωση
Αυπνία
Σιελόρροια και τρίξιμο δοντιών

ΑΙΤΙΕΣ

Ο επιπολασμός της υπνικής άπνοιας αυξάνεται στην ηλικία των 60 ετών. 

Οτιδήποτε προκαλεί στένωση του λαιμού από το μέσο όρο μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα ΣΑΑΥ:

Περιβαλλοντικοί παράγοντες

Η μέτρια ή σοβαρή παχυσαρκία αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου, καθώς συνοδεύεται από αύξηση του λιπώδους ιστού γύρω από το λαιμό. Εντοπίζεται παχυσαρκία στο 60 με 90% των ατόμων με ΣΑΑΥ και αποτελεί τον πιο κοινό παράγοντα κινδύνου σε ενήλικες.

Το κάπνισμα και το αλκοόλ έχουν αμφότερα συνδεθεί με τον υψηλότερο επιπολασμό ροχαλητού και υπνικής άπνοιας.

Γενετικοί παράγοντες 

Μερικοί άνθρωποι είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν υπνική άπνοια λόγω των γονιδίων τους.

Η υπνική άπνοια είναι πιο συχνή στους άνδρες παρά στις γυναίκες.

Κάποιοι τύποι κληρονομικής δομής των οστών του προσώπου σχετίζονται με στενό λαιμό και καθιστούν το ΣΑΑΥ πιο πιθανό. Η πιο συχνή είναι το υπανάπτυκτο πηγούνι. Συγκεκριμένες γενετικές παθήσεις όπως το σύνδρομο Down προδιαθέτουν και αυτές το άτομο στο ΣΑΑΥ. 

Το ΣΑΑΥ εμφανίζεται επίσης σε παιδιά και ο πιο συχνός προδιαθεσικός παράγοντας είναι η διόγκωση των αμυγδαλών. Σε κάποια παιδιά ή ενήλικες μία σοβαρή συμφόρηση της μύτης μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση. 

ΠΡΟΛΗΨΗ

Ανάλογα με την περίπτωση, αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως απώλεια βάρους και μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ και τσιγάρων, μπορούν να βοηθήσουν συνολικά στην πρόληψη της ασθένειας. 

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Το ΣΑΑΥ εντοπίζεται συχνά από τα συμπτώματα και την κλινική εξέταση, ωστόσο στις περισσότερες περιπτώσεις απαιτείται ολονύκτια καταγραφή για να υπάρξει επιβεβαίωση. Μια λεπτομερής μελέτη του ύπνου, η οποία ονομάζεται πολυσωματογραφική μελέτη ύπνου, καταγράφει τα εγκεφαλικά κύματα, τη μυϊκή δραστηριότητα, τις κινήσεις των οφθαλμών, τη δραστηριότητα της καρδιάς, την κίνηση του στήθους, τη ροή αέρα στη μύτη και το στόμα και το επίπεδο οξυγόνου στο αίμα (οξυμετρία). 

Αυτή η λεπτομερής μελέτη διενεργείται σε κλινική ύπνου, ωστόσο στα περισσότερα άτομα που εικάζεται πως πάσχουν από ΣΑΑΥ, μπορούν να πραγματοποιηθούν απλούστερες έρευνες με χρήση φορητού εξοπλισμού, συχνά στο σπίτι του ασθενούς. Πλέον διατίθενται αρκετές συσκευές για την καταγραφή διαφόρων συνδυασμών επιπέδων οξυγόνου στο αίμα, κίνησης του στήθους, ροής αέρα και καρδιακού ρυθμού. 

Το επίπεδο ημερήσιας υπνηλίας αξιολογείται από ένα απλό ερωτηματολόγιο το οποίο ονομάζεται Κλίμακα Υπνηλίας κατά Epworth. Ζητάει από το άτομο να βαθμολογήσει την πιθανότητα να αποκοιμηθεί σε διάφορες καθημερινές καταστάσεις. Τα συμπτώματα της υπνικής άπνοιας, όπως το ροχαλητό και οι μαρτυρίες άπνοιας, είναι επίσης πιθανό να αναφερθούν από το άτομο που κοιμάται στο κρεβάτι μαζί τους.  

Η πιο αποτελεσματική θεραπεία για την υπνική άπνοια είναι η συνεχής θετική πίεση αεραγωγών (CPAP), η οποία είναι απλή και εξαιρετικά χαμηλού κόστους. Αυτή η μορφή θεραπείας περιλαμβάνει μηχάνημα το οποίο παράγει ροή αέρα μέσω μάσκας πάνω στη μύτη (ή στη μύτη και στο στόμα) σε πίεση η οποία ρυθμίζεται ώστε να κρατήσει το λαιμό ανοικτό κατά τη διάρκεια της νύχτας.  Για συνεχή οφέλη, πρέπει να χρησιμοποιείται κάθε νύχτα.  Άλλες επιλογές περιλαμβάνουν συσκευή που φοριέται μέσα στο στόμα ώστε να φέρει την κάτω γνάθο προς τα εμπρός ή, όπου υπάρχει ανάγκη, διενέργεια χειρουργικής επέμβασης για αφαίρεση των αμυγδαλών. 

Επί του παρόντος δεν υπάρχουν φαρμακευτικές θεραπείες.